طراحهای گرافیک مدرن (Modern Graphic Designers)
(طراح تجربه کاربری، طراح رابط کاربری، طراح بصری، طراح موشن، طراح تعامل و طراح سایت)
در حال حاضر تخصص طراحی گرافیک با گذشته تفاوتهای زیادی نموده است. ابزارها و حوزههایِ مختلفِ طراحی، باعث شده است که این رشته با برخی حوزههای دیگر ادغام شده و سبکهای نوینی در طراحی پدید آید که در سایت مدیریت منتشر شده است. در زیر به نقل از برندگاه، به عناوین تخصصها و حتی شغلهایی در حوزه طراحی گرافیک اشاره شده است که با پیشرفت فنّاوری در حوزهی وب و گرافیک دیجیتال به وجود آمدهاند:
- طراح تجربه کاربری (UX Designer)
- طراح رابط کاربری (UI Designer)
- طراح بصری (Visual Designer)
- طراح موشن (Motion Designer)
- طراح تعامل (Interaction Designer)
- طراح سایت (Web Designer)
- طراح تبلیغاتی (Advertising Designer)
در بسیاری از موارد بالا، اشتراکها و همپوشانیهای بسیار عمیقی با یکدیگر دارند و تشخیص تفاوتهای آنها کمی گیجکننده است. ممکن است شما نیاز به طراحی سایت، اپلیکیشن و… داشته باشید یا یک علاقهمند یا فعال در حوزهی وب و گرافیک دیجیتال، برای اینکه تخصص موردنظر خود را صحیح انتخاب نمایید لازم است با تعاریف این حرفهها آشنا شوید.
تمامی حرفههای ذکرشده فارغ از بحث برنامهنویسی (Web Development) میباشند و میتوان آنها را زیرمجموعهی علم گرافیک دانست. توسعه وب» معمولاً فقط به جنبههای غیر گرافیکی ساخت وبسایت مانند برنامهنویسی و نشانهگذاری وب نسبت داده میشود. توسعه وب میتواند از توسعه سادهترین برگههای ایستا (Static Pages) با محتوای متن ساده تا پیچیدهترین نرمافزارهای مبتنی بر وب، تجارتهای الکترونیکی یا خدمات شبکههای اجتماعی را شامل شود.
اشاره به این نکته نیز ضروری است که آشنایی با کد نویسی در تمام شاخههای ذکرشده یک مزیت و البته در برخی از آنان آشنایی با ساختارهای توسعه وب و کد نویسی لازم است. علم طراحی گرافیک دیجیتال هرروز در حال پیشرفت و تقسیم شدن به شاخههای جدیدتری است. در این مقاله قصد دارم با معرفی این حرفهها تفاوتها و اشتراکهای آنها را بیان نمایم. هریک از این تخصصها نیاز بازار کار فعلی در ایران میباشند جالب است اگر برخی از این حرفهها را گوگل کنید میبینید که تقاضای نیروی متخصص در ایران برای آنها بسیار بسیار بیشتر از محتوا و دانشی است که به زبان فارسی وجود دارد یا اصلاً وجود ندارد!
معماری اطلاعات (Information Architecture) نیز یکی از تخصصهایی که بسیار نزدیک و حتی مکمل برخی از گروههای ذکرشده است؛ اما به دلیل اینکه این تخصص کاملاً خارج از مبحث گرافیک است در این بحث به آن پرداخته نشده است.
طراح گرافیک (Graphic Designer)
طراح گرافیک یا گرافیست پایهی تمام حرفههایی است که در ادامه بیان خواهد شد. طراح گرافیک در اصطلاح فرانسوی graphiste و به انگلیسی Graphic Designer در نظر گرفته میشود. عنوان گرافیک نیز از واژهی یونانی (GRAPHEIN) گرفتهشده که به معنای حکاکی، نگاشتن، طراحی و رسامی است. طراح گرافیک یا گرافیست شخصی است که با چیدمان تصاویر، تایپوگرافی (چینش حروف شامل حالت قلم، اندازه، فاصلهٔ خط و…) و یا موشن گرافیک (گرافیک متحرک) یک اثر گرافیکی، برای انتقال پیام خلق مینماید. یک گرافیست آثار خود را برای انتشار بهصورت چاپ یا رسانههای دیجیتال یا گرافیک محیطی آماده مینماید. ایجاد آثار گرافیک بهصورت دستی یا دیجیتال است که حتی اگر یک اثر بهصورت دستی نیز تهیه شود با تبدیل آن به عکس، فیلم و … به دنیای دیجیتال منتقل خواهد شد. حوزهی فعالیت گرافیستها بسیار متنوع است درواقع آنان اصولی را میآموزند که میتوان از آن در شاخههای مختلفی بهره برد. به عبارت بهتر میتوان گفت رسانه (Medium)، شاخهای که یک گرافیست در آن فعالیت میکند را تعیین مینماید. برای مثال اگر رسانه مجله است گرافیستی که در آن حرفه مشغول میشود کار صفحهآرایی انجام میدهد یا اگر رسانه وبسایت است گرافیست را بهعنوان طراح سایت خواهیم شناخت. بر اساس زمینههای کاری مختلف گرافیستها نرمافزارهای تخصصیای وجود دارد که عموماً بسیاری از آنها در تمام شاخهها مشترک هستند؛ مانند نرمافزارهای شرکت ادوبی که اصلیترین نرمافزارهای این مجموعه را تشکیل میدهند و عمومیترین نرمافزار آن یعنی فتوشاپ که در تمامی تخصصهای زیرمجموعه گرافیک کاربرد دارد؛ بنابراین برای تبدیلشدن به یک گرافیست در هر زیرشاخهای دانستن «علم و هنر گرافیک»، «دانش اختصاصی آن زیرمجموعه»، «نرمافزارهای تخصصی» و صدالبته «خلاقیت» نیاز اصلی میباشد. در زیر به برخی از این تقسیمبندی اشاره مینماییم:
- تبلیغات: متخصص تبلیغات | طراح تبلیغات | طراح آثار چاپی مانند پوستر، بستهبندی و …
- تصویرساز: تصویرسازی دستی | تصویرسازی دیجیتالی | دستکاری تصاویر (photo manipulation)
- صفحهآرا: صفحهآرایی کتاب،مجله و انتشارات دیجیتال
- توسعهدهنده هویت بصری: طراحی هویت بصری | طراحی لوگو | طراحی ست اداری |
- طراح برند: مدیریت برند شرکت | مدیریت برند محصول | تمامی موارد مربوط به بازاریابی، بستهبندی و تبلیغات | کپی رایتر
- طراح دیجیتال: طراح تجربه کاربری (UX Desiner) | طراح رابط کاربری (UI Designer) | طراح بصری (Visual Designer) | طراح موشن (Motion Designer) | طراح تعامل (Interaction Designer) | طراح سایت (Web Designer)
- مدیر هنری: کارگردان خلاقیت | کارگردان هنری | مدیر تولید هنری
- هنرمند هنرهای تجسمی: ارائه آثار گرافیک برای نمایشگاهها و مسابقات
- طراح محیط و نمایشگاه
- موشن گرافیست
در اینجا به تعریف زیرمجموعههای جدید طراحی گرافیک در حوزهی دیجیتال خواهیم پرداخت؛ حرفههایی که با گسترش فنّاوری ایجادشدهاند و عموماً با رسانهی اینترنت، موبایل و کامپیوتر در ارتباط هستند.
- طراح تجربه کاربری (UX Designer):
طراح تجربه کاربری یا User Experience Designer به موضوعات مرتبط با فکر پشت طراحی یا ورود سمت چپ مغز به طراحی متمرکز می شود. وظیفهی طراح تجربهی کاربری، طراحی برای افزایش رضایت کاربر بر اساس نیازها و فهم او از طرز تفکر کاربر است که این امر با بهبود سه عامل «قابلیت استفاده» (Usability)، سهولت در استفاده» (Accessibility) و «تعامل بین کاربر و کامپیوتر» (computer interaction) یا محصول صورت میپذیرد. مسئولیت او طراحی منطق محصولات با ترسیم طراحهای Wire-frame (ترسیم پیشطرح اولیه در سادهترین حالت) و روند یک وبسایت، با در نظر گرفتن کاربر نهایی که با محصول یا وبسایت تعامل میکند.
طراح تجربه کاربری با انجام تحقیقات، آزمون و استفاده از دادههای جمعآوریشده به راهحلهای بهتری برای محصولات دست مییابد تا زندگی کاربران را سهلتر نماید. لازم نیست طراح تجربه کاربری هیچ کار بصریای انجام دهد، تنها کار او فکر کردن دربارهی مثلاً تعامل کاربر با یک المان از وبسایت است بهطور مثال اینکه آیا کاربر با دیدن تصاویر بهکل محتویات یک صفحه آگاهی نسبی بیابد؟ یا اینکه با اسکرول کردن، میزان حجم مطلب را متوجه شود؟ یا دکمههای آبی با دور گرد یا دکمههای زرد با دور تخت مناسب وبسایت است؟ یا اینکه آیا وبسایت نیاز به اپلیکیشن دارد؟ یا مثلاً بعد از کلیک کاربر بر روی دکمه، یک پاپآپ باز شود یا یک صفحه جدید یا یک لیست یا صفحه اسکرول شود؟ یا اینکه چگونه تعداد کلیکها کمتر و بهینه شود و … تمام این موارد بهصورت طرحهای wire-frame بر روی کاغذ یا نرمافزارهایی نظیر Photoshop، Illustrator، Balsamiq، Axure و … ترسیم میشود. گاهی حتی نیاز است یک نمونه اولیه پیش از برنامهنویسی و طراحیهای بصری ایجاد شود و توسط افراد مختلف مورد آزمون قرار گیرد.
مزیتهایی که یک طراح تجربه کاربری میتواند داشته باشد اطلاعات او درزمینهٔ طراحی اپلیکیشن موبایل، روانشناسی، طراحی تعاملی، برنامهنویسی، سئو (SEO) یا علم بهینهسازی وبسایتها برای موتورهای جستجو یا Search Engine Optimization)، طراحی بصری و بازاریابی است، که تماماً اختیاری و البته مزیت است. تمام مهارتهای ذکرشده میتواند در جهت تسهیل روند طراحی مورداستفاده قرار گیرد اما همچنان برای انجام پروژهها نیاز به یک تیم وجود دارد. واژهی UxD عمدتاً در صنعت بهکاربرده میشود که اشاره به طراحی تجربه کاربریِ تعاملِ کاربران با محصولات است. تجربههای کاربری بهشدت در استفاده مجدد یا خرید مجدد یا وفاداری به برند در ارتباط است. مثلاً اگر شما بهآسانی از یک وبسایت بلیت هواپیما تهیه کنید دیگر به سراغ آژانسهای هواپیمایی نخواهید رفت. حال برای اینکه یک وبسایت جدید بتواند با وبسایت موردعلاقهی شما در خرید بلیت رقابت کند باید امکانات بهتر و سادهتری را ارائه دهد و تعامل شما با آن سایت لذتبخشتر باشد، امروزه وفاداری به برندها بهآسانی با ارائهی یک تجربه کاربری خوب از بین میرود! یک طراحِ تجربه کاربری باید خود را بهجای مصرفکنندگان قرار دهد و از دید او به محصول نگاه کند.
- طراح رابط کاربری (UI Designer):
ایجاد یک لذت بصری برای کاربر هدف اصلی طراح رابط کاربری یا طراح واسط کاربری یا User interface Designer است. برای مثال یک کیت طراحی رابط کاربری که میتوان از آن در بخشهای مختلف طراحی یک اپلیکیشن استفاده نمود، خروجی کار یک UI Designer است. طراح رابط کاربری، طراح المانهای بصری یا آنچه کاربر در هنگام استفاده از وبسایت، اپلیکیشن، بازیهای کامپیوتری، نرمافزار و … میبیند است. رابط کاربری فرمانهای کاربر به ماشین و پاسخ ماشین به کاربر را انتقال میدهد. (رابط کاربری میتواند نرمافزاری باشد مانند نشانهها، علائم، منوها و پیامهای قابل روئیت یا صداها و نواهایی که به کاربر منتقل میشوند و یا سختافزارهای واسط میان ماشین و انسان مانند کیبورد و موس؛ اما هدف ما در این مقاله بررسی رابطهای کاربری گرافیکی که بهاختصار GUI یا Graphic User Interface نامیده میشود است. معمولاً هر جا نام رابط کاربری و طراحی رابط کاربری میآید به رابط کاربری گرافیکی اشاره دارد).
هدف طراح رابط کاربری تعامل ساده، لذتبخش و کارآمد کاربر با نرمافزار برای دستیابی به نتیجه است. هدف از یک طراحی رابط کاربری خوب، به انجام رساندن کارها بهآسانی و بدون جلبتوجه کاربر به خود رابط گرافیکی است. مفاهیم طراحی گرافیک و تایپوگرافی برای افزایش این تعامل مهمترین نقش را ایفا مینماید. مهم است که طراح رابط کاربری قابلیت اجرای انواع Trendها (واژه Trend که در فارسی به روند ترجمهشده است، اشاره به هر چیزی دارد که در یک بازهی زمانی مُد میشود. شاید بهترین برداشت از آن همان کلمهی مد باشد یا سبکهای طراحی) یا سبکهای طراحی را داشته باشد مثلاً طراحی تخت (Flat)، طراحی مینیمال، طراحی واقعگرایانه (skeuomorphism) و …
اگر طراحی رابط کاربری برای یک بازی کامپیوتری انجام میگیرد طراح باید با کارگردان هنری بازی در ارتباط باشد تا نتایج کار او با طراحی بازی متناسب باشد. حتی بعضاً نیاز است که طراح UI پیشینهای از نقاشی دیجیتال داشته باشد.
طراحی رابط کاربری را میتوان زیرمجموعهی طراحی تجربه کاربری دانست و گاها نمیتوان مرزی میان آن دو قائل بود، طراح رابط کاربری باید با طراحی تجربه کاربری آشنایی داشته باشد. در برخی پروژهها طراحی هر دو بخش همزمان و توسط UI کار انجام میگیرد (بعضاً بهاشتباه به شخصی که طرح PSD یک طراح UI را به HTML تبدیل مینماید UI کار گفته میشود).
یک طراح رابط کاربری نیاز است برای پیاده کردن طرحهای خود ابتدا wire-frameهایی بر روی کاغذ یا نرمافزار ترسیم نماید. طراحی یک رابط کاربری معمولاً در نرمافزار Photoshop صورت میگیرد اما برخی طراحان نیز با نرمافزارهای وکتور مانند Illustrator طراحیهای خود را انجام میدهند.
- طراح بصری (Visual designer):
این افراد معمولاً به طراح لباس دیجیتال معروف هستند! مخلص کلام میتوان آنان را اساساً طراح رابط کاربری دانست، اما تفاوتشان در این است که وقتی میگوییم طراح رابط کاربری ذهنها به سمت یک محصول صنعتی که بخش رابط کاربری دارد میرود (که البته این امر در مورد لفظ UI و در زبان انگلیسی صادق است). طراح بصری مؤکدا به محصولاتی اشاره دارد که دیجیتال هستند مانند اپلیکیشنهای تحت وب، وبسایتها، اپلیکیشنهای موبایل و اپلیکیشنهای تحت سیستمعامل. طراحان بصری معمولاً طراحان رابط کاربری سایت هستند با تجربهی کافی در سبکهای مختلف طراحی و تجربه کافی در طراحی اپلیکیشنهای پیچیده یا خلق موشن گرافیکها؛ و تمام این طراحیها بر اساس دستورالعمل طراح تجربه کاربری | UX پیش میروند. آنها بهخوبی میدانند چگونه یک مفهوم (کانسپت) طراحی و تصمیمهای پشت آن را به نمایش دربیاورند.
معمولاً طراحان بصری بر روی wire-frameهای طراح تجربه کاربری کار میکنند، درحالیکه طراحان رابط کاربری | UI بعضاً نیاز دارند خودشان wire-frame تهیه نمایند یا اصلاً بدون استفاده از wire-frame مستقیماً بر روی طرح نهایی کار میکنند و بر اساس بازخورد طرح را تصحیح میکنند.
برای طراحان بصری وجود نمونهکارهای در دسترس و متنوع در انواع سبک (trend)های طراحی یک امتیاز و شانس بزرگ تلقی میشود. یک طراح بصری باید درک عمیق و دانش بالایی درزمینهٔ طراحی گرافیک و طراحی هویت بصری داشته باشد. همچنین باید درزمینهٔ پیامهای بصری و مهارتهای ارتباطات بسیار قوی باشد. در درجهی اول با صفحهآرایی (لیاوت) و توسعه صفحات وب، شامل آیکونها، اینفوگرافیکها، لوگوها و پرزنتیشنها سروکار دارد. همچنین باید با نرمافزارهای گروه ادوبی آشنایی کامل داشته باشد. طراح بصری نیاز به دانستن کد نویسی ندارد، تنها لازم است از سیستم کاری آن و ارتباط آن با بخش کاربری آگاهی داشته باشد تا طراحیهایی را انجام دهد که امکان کد نویسی آن وجود داشته باشد.
- طراح موشن (Motion designer):
طراحان موشن به چاشنی های جذابیت در طراحی معروف هستند. اگر شما یک انیمیشن یا افکت متحرکِ جذاب در یک وبسایت دیدید که باعث تعجب شما شد، طراحی آن کار یک طراح موشن است. گاهی طراح موشن با طراح تجربه کاربری همکاری بسیار نزدیکی برای ایجاد یک محصول جدید و منحصربهفرد دارد تا محصول بتواند بهتنهایی تعامل خوبی با کاربر برقرار نماید.
استانداردها و فنّاوریهای وب در عرض سالهای اخیر تغییرات بسیاری کرده،مرورگرها قابلیت اجرای انیمیشنهای پیچیده را که توسط CSS، jS، ویدیو یا سهبعدی است پیداکردهاند. تمام اینها باعث رشد سبک جدیدی شده که در آن انیمیشن نقش اساسی در توسعه وبسایتها بازی میکند. این انیمیشنها میتوانند بهخوبی توجه کاربر را جلب نمایند، ویژگیهای پیچیده را به سهولت توضیح دهند یا تجربه کاربری را با ارائه بستههای اطلاعاتی کوچکتر بدون سردرگم کردن کاربر با اطلاعات زیاد بهبود بخشند.
- طراح تعامل (LxD):
طراحی تعامل یا Interaction design یک تجربهی کاربری منحصربهفرد است. طراحی تعامل خالصترین روش برای فهمیدن، مشاهده و تحلیل چگونگی تعامل کاربر با یک محصول است. طراح تعامل با شکل دادن به محصول، دسترسی و کاربرد آسانتری برای آن ایجاد مینماید، برای مثال ایجاد دکمههای بزرگتر شمارهگیری در یک تلفن همراه مخصوص سالمندان. این روند کاری، به طراحی تجربه کاربری | UX بسیار نزدیک است. طراحی تعامل میکوشد با در نظر گرفتن قابلیت استفاده، محصولات را طوری طراحی کند که استفاده از آنها از دیدگاه کاربر راحت، کارا و دلپذیر باشد. هدف طراحی تعامل، ارتقای کیفیت تجربهی کاربری است. راهحلها و مهارتهای موردنیاز برای طراحی تعامل بخشی از راهحلها و مهارتهای تجربه کاربری است؛ اما تفاوت آنها در این است که طراحی تجربه کاربری نیازمند انجام تحقیقات بر روی کاربران و یا آزمایشهای بیشتر و بهصورت کلی نیاز به مهارتهای پیچیدهتری است که طراح تعامل به آنها نیاز ندارد. در مثال ذکرشده بدون هیچ تحقیقی میتوان دریافت که سالمندان با دکمههای واضح و بزرگتر در صفحهنمایش راحتترند، طراح تعامل تنها این نیاز را بهعنوان یک فرصت برای ارائه محصولی باتجربه کاربری منحصربهفرد در نظر گرفته است. بااینوجود هم IxD designer و هم UX Designer هردو نیازمند درک قوی از کاربر، قابلیتها، نمونهسازی و … میباشند. برای همین است که تمام طراحان UX اطلاعات IxD دارند یا بالعکس. طراح تعامل با طراح موشن همکاری بسیار نزدیکی دارد و در بسیاری موارد مشاورههای طراح موشن برای او گرهگشا خواهد بود.
- طراح وبسایت (Web Designer):
طراحی سایت را شاید بتوان یک صفحهآرایی تحت وب نامید. طراح سایت گرافیستی است که مستقیماً با طراحی وبسایت سروکار دارد و توانایی طراحی یک وبلاگ، وبسایت یک کمپانی، یک صفحهی فرود (landing page) و … را دارا میباشند. بهتر است بگوییم طراحی سایت یک مهارت لازم برای گرافیستهاست و میتوان آن را یکی از شاخههای اصلی گرافیک دانست. واژه «طراحی سایت» اصولاً برای توصیف سیر طراحی بخش کاربری سایت front-end | (بخش جلویی) اشاره دارد. طراح سایت میتواند اطلاعات و توانایی طراحی گرافیک، بهینهسازی برای موتورهای جستجو | سئو، برنامهنویسی، تولید محتوا و … داشته باشد. یک طراح سایت به طراحی وبسایتها با مقیاسهای کوچک میپردازد، نه یک اپلیکیشن تحت وب کامل مانند شبکههای اجتماعی، یا فروشگاههای خاص و پیچیده. شاید با یک قانون کلی گفت زمانی که سایت شما یک بخش کاربری دارد یعنی کاربر میتواند وارد سایت شود، شما به طراح رابط کاربری و تجربه کاربری نیاز دارید اما اگر سایت شما تنها جنبهی نمایش اطلاعات دارد این در تخصص یک طراح وبسایت است. (البته باوجود سیستمهای مدیریت محتوا مانند وردپرس یک طراح سایت میتواند سایتهای بسیار پیچیده را نیز طراحی نماید.) طراح سایت یک گرافیست با تواناییهایی در حوزهی دیجیتال و وب است.
- طراح تبلیغاتی (Advertising Designer):
طراحان مدرن و طراحان دیجیتال بایستی یک توانمندی اساسی تکمیلکننده را داشته باشند و آن هم طراحی کمپینهای تبلیغاتی دیجیتال (digital advertising campaign) است. این شاخه از طراحی، به ایده پردازی و طراحی تبلیغات مربوط بوده و ترکیبی از تخصص ها و مهارت های بازاریابی، تبلیغات، برندسازی، طراحی گرافیک، فناوری اطلاعات و … را می طلبد. طراحان تبلیغاتی بایستی بتوانند نیازهای تبلیغاتی کسب و کار را شناسایی کرده و با جلساتی که با مدیران برگزار می کنند نهایتاً اتودهای اولیه تبلیغاتی را فراهم نمایند.
برای طراحی تبلیغات لازم است به هدف و استراتژی تبلیغ (Mission)، پیام تبلیغ (Message)، بودجه تبلیغ (Money)، رسانه تبلیغ (Media) و نحوه ارزیابی تبلیغ (Measurement) توجه شود. همچنین متناسب با سبک تبلیغ بایستی طراحی موردنظر صورت گیرد. طراحان تبلیغاتی در فضای دیجیتال معمولاً با انواع کانالهای اثربخش تبلیغاتی و همچنین خلاقیتهای موثر در فضای دیجیتال آشنایی دارند. رسانههای تبلیغاتی در فضای دیجیتال شامل رسانه شخصی Owned media (مثل وبسایت یا شبکههای اجتماعی بیزینس که مدیریت آن بر عهده خودتان است)، رسانه پولی Paid media (مثل تبلیغات کلیکی) و رسانه اکتسابی Earned media (هر نوع تبلیغی که برای آن هزینهای نکردید) است، که از طریق این سه کانال میتوان هر نوع کمپینی را پیرامون محصولی خاص رهبری نمود.
منابع
- سایت مدیریت
- سایت برندگاه
- wikipedia.org
- skillcrush.com
- linkedin.com
خیلی جامع و کاربردی بود. ممنون