توضیحات
درباره کتاب
کتاب رقص تغییر (Dance of Change) پیتر سنگه از جملهی مشهورترین کتابها در زمینهی مدیریت تحول در سازمان است. مطالعهی پنجمین فرمان، میتواند به درک بهتر و سادهتر رقص تغییر کمک کند. این کتاب را میتوانید ادامهی کتاب پنجمین فرمان در نظر بگیرید؛ یا اینکه به صورت کاملاً مستقل آن را مطالعه و بررسی کنید.
شما با دو هدف کاملاً متفاوت میتوانید این کتاب را بخوانید:
1) هدف اول، استفاده از آموزهها و ایدههای کتاب، برای شکلدادن، هدایت و تقویتِ جریان تغییر در سازمان است.
2) هدف دوم میتواند تمرین سیستمی فکر کردن باشد.
نگاه پیتر سنگه و همکارانش در این کتاب، برای توصیف و تحلیلِ پروژهی تحول در سازمانها، کاملاً با چارچوبهای تفکر سیستمی همخوان است و از این منظر، کل کتاب را میتوان یک پروژه در نظر گرفت: پروژهای که میکوشد آموزههای تفکر سیستمی را در تغییرات سازمانی بهکار بگیرد.
کتاب رقص تغییر نوشته پیتر سنگه به چالش تغییرات پایدار در سازمانها پرداخته است. تغییر در سازمان یادگیرنده در مقابل تغییر دستوری. یکی از مهمترین نکاتی که در کتاب رقص تغییر بر روی آن تأکید شده، تغییر با اتکا بر الگوهای یادگیری است. این شیوهی تغییر را میتوان در مقابل تغییرات دستوری بر پایهی تجویز از بالا به پایین قرار داد.
پیتر سنگه در همان اوایل کتاب، تکلیف خود را با خواننده مشخص میکند و میگوید: مدیرعامل قهرمان که قرار است بیاید و تغییرات بنیادین را ایجاد کند، افسانهای بیش نیست. تغییر واقعی از بالا به پایین اتفاق نمیافتد. بلکه به صورت گسترده و فراگیر، در بخشهای مختلف مجموعه، و با اقدامها و ایدهها اجزای سیستم آغاز میشود و شکل میگیرد.
کتاب رقص تغییر نگاه زیست شناسانه به فرایند تغییر را توصیه میکند. کتاب رقص تغییر به صورت شفاف و صریح چنین میگوید: شواهد نشان میدهند که مدیریت ارشد توانایی هدایت تغییر را در سازمانهای بزرگ ندارد. هر جا از ارادهی مدیرعامل برای وقوع تحول در سازمان استفاده میشود، حتی در نمونههای موفق، تغییر پایدار بسیار نادر است. … دلمشغولی و امید به ظهور مدیرعامل قهرمان، نوعی اعتیاد فرهنگی است. در همان اوایل کتاب، جملهی محکم و قاطع دیگری هم جلب توجه میکند:کتاب رقص تغییر، اعمال تغییرات از بالا به پایین را توصیه نمیکند.
آیا پیتر سنگه و همکارانش، مدیر را نقشی تشریفاتی میدانند که هرگز نمیتواند تحول بزرگی در مجموعهی خود ایجاد کند؟ پاسخ این سوال منفی است. حرف اصلی در کتاب رقص تغییر این است که مدیر میتواند از شکلگیری فرایند تغییر مبتنی بر یادگیری حمایت کند. اما باقی مسیر توسط اجزای خود سازمان پیش خواهد رفت. مدیران، معمولاً از ضعف منابع انسانی گلهمند هستند و میگویند که نمیتوانند تغییر و تحولات مد نظر خود را به سادگی ایجاد کنند. کارکنان سازمان هم، اغلب این گله را دارند که بزرگترین مانع تغییر، مدیران سازمان هستند و نگاه و نگرش و رفتار آنها، مانع تحولات جدی در سازمان است. کتاب رقص تغییر، میکوشد سهم مدیران و کارکنان در تغییرات بزرگ و تحولات سازمانی را مشخص کند.
گروههای پیشاهنگ و سه مرحلهی تحول
یکی از اصطلاحات کلیدی در کتاب رقص تغییر، گروههای پیشاهنگ (Pilot Groups) است. گروههایی که در بخشهای مختلف سازمان، با حمایت مدیریت، تغییر را در مقیاس کوچک آغاز میکنند. این تغییرات در صورت موفقشدن، میتوانند در بخشهای دیگر سازمان هم رواج پیدا کرده و به تدریج به تمام سازمان، تسری پیدا کنند.
کتاب رقص تغییر، فرایند تغییر را در سه مرحله بررسی میکند:
1) آغاز تغییر
2) تغییر پایدار
3) بازطراحی و بازنگری
مشکل اصلی در مرحلهی نخست، قانع کردن گروه اولیه و شکلگیری نطفهی تغییر است.
در مرحلهی دوم، چالشهای مربوط به فراگیر شدن تغییر بررسی میشود.
سومین مرحله، زمانی است که تغییر فراگیر شده و حالا باید ساختار کلان و مدیریت ارشد و استراتژیها و چشمانداز سازمان، بر اساس خواست و نیاز بدنهی مجموعه، اصلاح شود.
این همان نکتهی کلیدی در سازمان یادگیرنده است. مدیریت نقطهی آغاز تغییر را میداند، اما نقطهی پایان مشخص نیست و در طول مسیر مشخص خواهد شد. به همین علت، همان مدیرانی که برای ایجاد تغییر تلاش میکنند، خود باید در بخشی از فرایند، آمادهی تغییر ساختارها و پیشفرضها و دامنهی وظایف و اختیارات خود باشند.
البته میدانیم که ماجرای تغییر در اینجا به پایان نمیرسد و وقتی گروه تحولخواه کوچک، قدرت و حاکمیت را در سازمان در دست میگیرند، خود به عنصرِ لَخت جدید و مانع تغییرات آتی تبدیل خواهند شد.
چگونه کتاب رقص تغییر را بخوانیم؟
خواندن کتاب رقص تغییر، ساده نیست. اگر انتظار داشته باشید خواندن این کتاب را شروع کنید و مثلاً دو یا سه هفته یا یک ماه بعد، آن را به پایان برسانید، قطعاً رقص تغییر شما را ناامید خواهد کرد. کتاب پراکندگیهای بسیاری دارد. هم نویسندهها متعدد هستند و هم شکلهای متنوعی از محتوا در آن بهکار رفته است. گاهی با یک گفتگو روبرو هستید و گاه با یک مثال سازمانی. گاه یک مقاله میخوانید و گاهی چیزی شبیه نامه. بگذریم از بخشهای دیگری مانند ریشهشناسی و اتیمولوژی که در لابهلای بحثها گنجانده شده است. پیشنهاد ما این است که برنامهی بلندمدتی برای خواندن کتاب در نظر بگیرید (شاید شش ماه تا یک سال مناسب باشد).
در روزها و هفتههای نخست، هر جا از کتاب را که دوست داشتید بخوانید و بیشتر با آن، سرگرم شوید. پس از اینکه به فضای کتاب نزدیک شدید، میتوانید از ابتدا تا انتهای آن را بخوانید. ضمن اینکه هنگام مطالعهی از ابتدا تا انتها هم، در خواندن شتاب نکنید و با فاصله انداختن بین نوبتهای مطالعه، اجازه دهید که مطالب در ذهنتان تثبیت شود. در غیر این صورت، ممکن است رقص تغییر، کتابی دوستنداشتنی یا دشوار به نظر بیاید.
ترجمه کتاب رقص تغییر
کتاب رقص تغییر در ایران، با ترجمهی حسین اکبری و مسعود سلطانی و به همت انتشارات آریانا به بازار عرضه شده است. استاد گرامی دکتر علینقی مشایخی – که از بنیانگذاران و مروجان تفکر سیستمی در کشور هستند – نیز مقدمهای بر این کتاب نوشتهاند. همچنین پیتر سنگه مقدمهای برای ترجمهی فارسی کتاب نوشته است. سنگه در بند آخر مقدمهی خود چنین میگوید:
دکتر علینقی مشایخی، استاد دانشکده مدیریت دانشگاه صنعتی شریف که بر ترجمهی این کتاب نظارت داشته است، از اعضای SOL (مرکز آگاهی سیستمی) است. وی دهها سال تجربه در تفکر سیستمی و فرمانهای یادگیری دارد. اگر میخواهید در ایران گروههای یادگیری ایجاد کنید که برای کسب و کارها و حتی کل جامعه سودمند باشد، به وی مراجعه نمایید.
جمع بندی
رقص تغییر با استناد به تجارب شرکتهایی که تغییرات پایدار را تجربه کرده اند، نشان می دهد چگونه تغییر ارزشها، آرزوها و رفتارهای افراد با تغییرات بیرونی فرایندها، استراتژی ها، فعالیتها و سیستم ها ترکیب می شود. این کتاب با رویکرد سیستمی، به مدیران عامل، مدیران عملیاتی، شبکه و اجرایی و همچنین مشاوران کمک می کند تا شیوه تفکر خود را درمورد تغییر، تغییر بدهند.
در طبیعت، هیچ رشدی فارغ از تعامل فرایندهای تقویت کننده رشد با فرایندهای محدودکننده آن نیست. رهبران باید به فرایندهای محدودکننده ای که روند تغییر را کند یا متوقف می کنند، توجه داشته باشند. نویسندگان رقص تغییر چالشها را به ترتیب زمان وقوع به سه دسته طبقه بندی کرده اند:
– چالشهای آغاز اقدام تغییر که درهمان بدو آغاز تغییر بروز می کنند و حتی گاهی مانع از اقدام به تغییر می شوند؛
– چالشهای پایدار ماندن اقدام تغییر پس از حصول برخی دستاوردها بروز می کنند؛ زمانی که لازم است دستاوردها و شیوه های جدید انجام کارها پایدار شوند؛
– چالشهای بازطراحی و بازنگری وقتی بروز می کنند که دستاوردهای تغییر تاحدی پایدار شده اند و نیاز به بازنگری زیربنای سازمان وجود دارد.
وقتی رهبران سطوح مختلف با چالشها دست و پنجه نرم می کنند، به تدریج ماهیت چالش بودن آنها از بین می رود. چالشها جزیی از زندگی می شوند، چالشها افراد متعهد به تغییر را حفظ و تقویت و ظرفیتها و درک تازه ای ایجاد می کنند. دینامیک های ایجاد این چالشها و راههای مقابله با آنها به خوبی در رقص تغییر بحث شده اند. تاکنون در برنامه های تغییر و یادگیری به فرایندهای رشد پرداخته شده است، اما در این کتاب فرایندهای محدودکننده ای که اثربخشی فرایندهای رشد را از بین می برند، موردتوجه قرار گرفته است. با خواندن این کتاب ایده های تازه برای مقابله با چالشهایی که در سازمان خود با آن روبرو هستید، خواهید یافت. ارجاعات مکرر کتاب به مطالب مرتبط با موضوع و تصاویر حاشیه که نوع مطالب و مخاطبان آن را مشخص می کند، استفاده از آن را آسان تر و مفیدتر ساخته است. خواندن این کتاب برای تمام کسانی که می خواهند سازمانی پویا و اثربخش داشته باشند، ضروری است.
کن بلانچارد نویسنده کتاب «مدیر یک دقیقه ای» درباره این کتاب می گوید: «خواندن کتاب رقص تغییر، قطعاً بیش از یک دقیقه طول می کشد. این کتاب برای تمام کسانی که به دنبال تغییر پایدار در سازمانها هستند، مفید خواهدبود.»
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.